Erken Osmanlı döneminde yaşayan ve Türk tarihinin dikkât çekici denizcilerinden olan Burak Reis [2] hakkındaki mevcut bilgilerimiz (henüz) yeteri kadar geniş değildir. Bu gerçekliğin de katkısıyla, Topkapı Sarayı belgeliğinde kayıtlı bulunan (yukarıdaki resim) 10589 sayılı iki sayfalık "Reis Burak Vardığı MaslahatA Beyân Olunur" başlıklı bir belge daha da büyük önem taşımaktadır.
Yavuz Sultan Selim'in babası Sultan 2. Bayezid, daha sonra Avrupa'ya kaçan kardeşi şehzade Cem Sultan sebebiyle Devlet üzerinde oluşan ciddi tehditten dolayı, oldukça dikkâtli bir siyâset yürütmekteydi. Bu arada dönemin önemli denizcilerinden Burak Reis (muhtemelen) tek başına, İstanbul'dan başlayarak Savoia Dükalığına (günümüzün Doğu Fransasındaki bir bölge) uzanan ve amacı Cem Sultan hakkında ihtiyaç duyulan istihbaratı toplamak olan özel bir gizli göreve gönderildi. İşte bahsi geçen bu belge de Burak Reis tarafından görev dönüşünde beyan edilmiştir.
Daha sonraki dönemde Venedik donanmasıyla gerçekleştirilen ve düşmanın mağlup edildiği bir çatışmada (1499) kahramanca şehit olan Burak Reis'in kendi eli ile yazdığı, ilgi çekici ayrıntılara sahip 1483 tarihli bu değerlendirmesinden küçük bir iki alıntı da yapmak gerekirse:
"...bundan avlunya vardım, benümle cenovizli pordegaribado nâm kimesne galatan bile gitdi..."
"...cenovize çıkub bir meyhaneye kondum, anda frenk iskender dirler bir bezirgân vardır ve bir on onbeş kâfir dahi bile vardır ki cem'isi ederler ki biz havandkârın kuluyuz, bunda gelüb yeniçeri çukaşın ve gayri kumaş satarlar, benümle küçükden âşinâlardır..."
"...ondan sonra kendüsüyle buluşdum bana sordu ... ne asıldansın? türk oğluyum dedim..."
"...beyaşa kadırgasıyle işitdim söyleşürlerdi ki hacıyıB olduğu yerinden değişdirmeğe giderler..."
"...dostlarum elli kadar filori virdiler, ziyâde bulamadım, âciz kaldım ... döndüm islâmbolaC gelmeğe, beş gün deniz içinde yürüdük, altıncı gün rapalu dirler cenoviz serhaddinde bir yerdir..."
A. Vardığı Maslahat: Görev Gezisi
B. hacı: Cem Sultan
C. islambol: İstanbul
Burak Reis'in beyân ettiği seyahat ayrıntılarına uygun rota haritasını da buraya koymayı düşünüyorum fakat çeşitli etkenler sebebiyle henüz tamamını çözemediğim için bu konuyu daha sonra tamamlayabilmek ümidiyle sonraki bir tarihe bırakıyorum...
|