Ağ Merkezli Harekât (AMH) kavramının sualtına da taşınması üzerinde uzun süre önce ilk kez ABD'de çalışılmaya başlanmıştı. Zaman içinde, denizciliği kendileri açısından çok önemli olarak kabûl eden diğer bâzı ülkeler de aynı konuya ilgi duydu. Sualtı ağları konusu başlı başına çok kapsamlı ve muhtelif önemli alt başlıklara sahip, görece yeni bir kavram olmakla birlikte yazının başlığından da anlaşılabildiği üzere şimdilik sadece küçük bir bölümüne kısaca temas edilmeye çalışılacak.

Denizaltıların (ve kısmen gemilerin de) gerek akustik izlerinin gerekse sonar kesit alanlarının teknolojik gelişmelere bağlı olarak giderek zayıflatılabilmesi, ilâve olarak yumuşak-imha karşı-önlem araçları olarak adlandırılan çeşitli akustik aldatıcıların da iyice yaygınlaşması sonucunda denizaltıya (ve duruma göre gemiye) karşı torpil kullanılarak gerçekleştirilebilecek çatışma senaryolarında, günümüz itibarı ile torpiller aleyhine bir durum oluşmuş durumdadır denilebilir.

Deniz savaşları stratejisi açısından en önemli silah olan torpillerin caydırıcılıklarını ve güçlerini tekrar geri kazanabilmeleri için gerçekleştirilen karşı çalışmalar da bu ihtiyaca binaen son derece önemli bir hâle gelmiştir. Velhâsıl yukarıda kısaca tanımlanan soruna karşı torpillere ihtiyaç duydukları güvenilirliği yeniden kazandırabilmeye yönelik gerçekleştirilmekte olan en yeni çözüm denemelerinden birini de AMH yetenekleri alanındaki faaliyetler meydana getirmektedir.

Bilhassa DSH¹ açısından yeni nesil denizaltı tehditleriyle yeterli seviyede başedebilmek için hem ağır hem de hafif torpil tasarımlarının salvo halinde kullanılması ihtiyacı ve hedefe hücum eden çoklu torpil dizisinin [Resim.1] günümüzde oldukça ilerlemiş durumdaki akustik karşı önlemlere aldanmaması için de birbirleriyle gerçek zamanda haberleşerek daha önceleri havacılıkta da örneklerine rastlanan bir kurt sürüsü gibi [1] davranıp hedefin kurtulabilmesinin önüne geçebilecek optimum taktiği, fırlatıldığı araçtan bağımsız olarak uygulayabilmesi yönünde bir çözüm eğilimi üzerinde ciddi şekilde durulmaktadır.

Çizelge.1) Sualtı ortamı için iki temel akustik değişkenin ilişkisi.

Diğer taraftan sualtında bu tür bir taktiği uygulayabilmek, ortamın sebep olduğu zorluklar sebebiyle havadaki bir araca nazaran çok daha zordur. Sualtında kablosuz haberleşme ihtiyacı için farklı çözümler üretebilmek mümkün olsa da yukarıda bahsi geçen torpiller arası haberleşme ihtiyacı için mevcut en uygun çözümün akustik yöntem olduğu kabûl edilebilir. Bu tür haberleşmenin sebep olduğu başlıca sıkıntı ise veri aktarma hızlarının ve bant genişliklerinin oldukça düşük ve başta menzil olmak üzere temel değişkenlerin büyük ölçüde frekans bağımlı olmasından kaynaklanmaktadır.

Sualtında ses dalgaları kullanarak haberleşme için manyetikbüzülme ve piezoelektrik esaslarına göre çalışan hidrofonlar (alıcı/verici) kullanılır. [Çizelge.1] üzerinde görülebildiği gibi ses dalgalarının iletilebileceği mesafeler kullanılacak frekans ile ters orantılıdır. Diğer taraftan veri iletim hızı ise [Çizelge.2] üzerinde gösterilen örnek akustik modem verileri vasıtasıyla da anlaşılabileceği gibi frekansla doğru orantılıdır.

İlave olarak ses dalgalarının sualtında ilerleyişi basınç, su sıcaklığı ve tuzluluk değişkenlerinden de doğrudan etkilenir ve bu değişkenlere bağlı olarak mevcut ortam şartlarına göre belirgin sapmalar gösterir.

Çizelge.2) Bâzı akustik modemler ve temel nitelikleri.

Günümüzde torpillerin sağlayabildiği harekât yetenekleri ile donanma ihtiyaçları arasında giderek açılmakta olan, torpil aleyhine bir aralık mevcut kabûl edilmektedir. Bu soruna bir çözüm getirebilmek için de birbirleriyle akustik yolla haberleşerek düşman savunmasını daha etkin olarak aşabilmeyi sağlayabilecek hücûm taktiklerini bağımsız olarak belirleyerek uygulayabilen ve sürü halinde hareket edecek, hafif/ağır torpil tasarımları üzerinde sürdürülmekte olan ar-ge çalışmaları mevcuttur ve bu sahaya (bilinen) en büyük yatırımı yapan ve kaynak ayıran ülke ise Çin'dir.

Söz konusu teknolojinin yakın gelecekte yaygınlaşma başlamasıyla muhtemelen Yapay Zeka yeteneğine de sahip olması beklenen torpil sürülerine karşı denizaltıları ve gemileri korumaya yönelik yeni karşı-önlem yeteneklerinin geliştirilmesine ihtiyaç olacaktır. Sert-imha yöntemlerine dayalı TST² gibi çözümlerin [5] bu doğrultuda önemini daha da arttırması beklenebilir...