Yarı Ömür
Pazartesi, 21 Ekim 2019

Yenilenmiş A19'un Baş BodoslamasıDünya üzerindeki en üst düzey mühendislik ürünleri olan denizaltılar; bu gerçeğe bağlı olarak geliştirme - gerçekleştirme süreçleri için çok uzun zaman isteyen, tasarımları, inşaları ve idâmeleri açısından son derece yüksek mâliyetli araçlardır. Aynı sebeplere bağlı olarak da hizmetteki araçların olabildiği kadar uzun süreler için yeterli yetenekler ile görev yapmayı sürdürebilmelerinin sağlanmasına yönelik bir eğilim de mevcuttur.

Fakat uzun ömürlerine karşın, özellikle yakın dönemde teknolojinin konuyla alâkalı muhtelif alanlarında yaşanan doğrudan ve dolaylı gelişmelere bağlı olarak, hizmetteki denizaltıların gerek tasarım, gerek yapı, gerekse donanım açısıdan emekliliklerinden önceki bir dönemde güncellenmesine ihtiyaç duyulmaktadır ki bu çalışmalar "Yarı-Ömür Yenilemesi" olarak adlandırılır, gerçi kurbağa dili konuşanlar buna böyle demiyor ama olsun, anladınız siz...

Mâliyet-Etkinlik açısıdan önemli üstünlükler sağlayabilen Yarı-Ömür Yenilemesi yaklaşımlarının gelecekteki durumu düşünüldüğünde; zaman aralıklarının kısalması, kapsamın derinleşmesi ve bir denizaltının ömründe artık bir değil en az iki kez köklü yenileme ihtiyacının söz konusu olması beklenebilir.

Diğer taraftan bu tür çalışmaların her zaman başarılı olması da söz konusu değildir, elde edilecek sonucun niteliğini etkileyen pek çok değişken mevcuttur fakat şimdilik bu hususlar kapsama alanımızda değil. Burada sadece başarılı bir Yarı-Ömür Yenilemesinin nasıl olabileceğini konusu güncel bir örnek üzerinden kısaca ele alınmaya çalışılacak.

Dünya denizlerinde yüzmekte olan konvansiyonel denizaltı tasarımları arasında en üst seviye araçlardan olan ve 1996'dan itibaren hizmete girmeye başlayan1 İsveç'in A19 tanımlamalı, Gotland Sınıfı denizaltılarının Yarı-Ömür Yenileme çalışmalarının hikayesi, denizaltıların henüz gâyet yeni olduğu (ortalama yaş 11 iken) 2008 yılında başlamış, ilk denizaltının yenilenmesi 11 sene sonra tamamlanmıştır. Konunun karmaşıklığı ve ulaşılmak istenen hedeflerin üst seviye olması sebepleriyle bu tür bir yenileme çalışmasının safhalarının oldukça uzun zaman almasında da şaşırtıcı bir taraf yoktur.

2008-2011 döneminde Kavramsal Tasarım gerçekleştirilmiştir. Burada temel hedef; donanmadan gelen talepler, ulaşılabilecek teknolojik seviye ve bütçe sınırları doğrultusunda maliyet-etkin bir çözüm geliştirebilmek olmuştur.

Sırasıyla Ön Tasarım ve Son Tasarım safhaları ise 2012-2015 döneminde gerçekleştirilmiştir. Bu safhalar, ayrı bir koldan yürümekte olan A26 projesinde geliştirilen teknik çözümlerden de önemli ölçüde yararlanıldığı için aslında beklenenden biraz daha hızlı tamamlanabilmiştir.

Fakat bu dönemde işler pek de istendiği gibi ilerleyemiyordu, tâ ki Almanya'nın asırlık tecrübeye sahip Kockums üzerinden İsveç'e kurduğu kumpas bir gece ansızın :) İsveç İstihbaratının ve Özel Kuvvetlerinin nemçelilerin eline geçmiş durumdaki Kockums'a düzenlediği baskınla (darısı bizim başımıza!) başlayan olaylar silsilesiyle bozuluncaya kadar. Bu konunun ayrıntılarını eski siteyi takip edenler hatırlayacaklardır... İşte o günlerden beri İsveç'in denizaltı çalışmaları mecburen Kockums değil Saab tarafından sürdürülüyor, neyse mevzuyu fazla da dağıtmayalım. Şu anda hâlen devam etmekte olan Üretim safhası ise ilk aşaması olan Ayrıntılı Tasarım safhasının harekete geçirilmesiyle birlikte 2015'de başlamıştı.

Uzatma için İkiye Ayrılmış Gotland Sınıfı Denizaltı

Resim.1) Gotland Sınıfı denizaltılar kulenin biraz gerisinde ikiye ayrıldıktan sonra eklenen 2m civarındaki parça ile uzatıldı.[2]


Son derece kapsamlı ve mühendislik açısından zorlu çalışmaların gerçekleştirildiği Gotland Yarı-Ömür Yenilemesinde yapılanları kısaca sıralamak gerekirse:

  1. Aktif ve Pasif sonar sistemleri yenileriyle değiştirildi.
  2. İki adet periskop söküldü ve yerlerine mukavim tekneye nüfûz etmeyen bir çift yeni nesil elektro-optik direk yerleştirildi.
  3. Seyrüsefer sistemi yenilendi, jiroskoplar vs. değiştirildi.
  4. Bütün haberleşme sistemleri yenilendi, direkleri değiştirildi.
  5. Savaş Yönetim Sistemi değiştirildi.
  6. Gemi Yönetim Sistemi değiştirildi.
  7. Bilişim Güvenliği güçlendirildi.
  8. Kule içine özel kuvvet harekâtlarına yönelik bir dalış odası inşa edildi.
  9. Hava Yönetim Sistemi değiştirilmek üzere hazırlandı. Muhtemelen A26 için geliştirilmekte olan yeni donanım bu çalışma tamamlandığında yerleştirilecek...
  10. Mukavim Tekne 2m kadar (yayınlanan resimler incelendiğinde ~210cm gibi) uzatıldı.
  11. Yeni ısıtma/soğutma donanımları yerleştirildi. Bu donanım bilhassa Akdeniz gibi sıcak sularda daha rahat görev yapabilmek için tercih edildi ki çok büyük bir mâliyetle gövdenin uzatılmasının temel sebebi bu donanımdı. Bu durum yakın gelecekte İsveç denizaltılarıyla kapışma olasılığımız olduğuna da işâret ediyor; bu araçların bizi neden yakından ilgilendirmesi gerektiği böylece anlaşılabilir. Eh, ne de olsa Üçüncü Dünya Savaşının merkez noktası çok büyük ihtimâlle Akdeniz olacak.
  12. Stirling HBT sistemi değiştirildi. Bu denizaltıya yerleştirilen sistem yeni HBT Mk IV. Bununla birlikte bu cihazın MK III'ün atık enerjiyi geri kazanabilen iyileştirilmiş bir türevi mi yoksa A26 için geliştirilmekte olan ve eşdeğer ayakizinde çift motora ve iki kat güce sahip olacağı söylenen Mk V'in bir türevi mi olduğu belirsiz ama ilk seçenek biraz daha kuvvetli bir ihtimâl gibi.
  13. Makinalara A26 için geliştirilen yeni iz azaltma önlemleri uygulandı.

Bütün bu çalışmalar sonucunda ulaşılan, Geliştirilmiş Gotland denebilecek, elde kesin veri olmamakla birlikte bâzı kaynaklar doğru kabûl edilirse araç başına 125milyon dolar civarında bir mâliyetle, 2030-35 civarına kadar görev yapabilecek son derece üst seviye bir denizaltı ortaya çıkmış oldu ki eşdeğer yetenekte bir denizaltıyı yeni olarak inşa etmeye göre çok daha düşük mâliyetli, verimli ve etkin bir çözüme ulaşılabildiği söylenebilir.

Mevcut bir denizaltı tasarımı üzerinde böylesine kapsamlı değişiklikleri bir arada yapabilmek gerçekten çok zorlu bir çalışmadır. Örneğin sadece hidrostatik açıdan ele alındığında, bütün bu yenileme işlemlerinin etkilerini karşılayabilmek için; omurgaya safra ilâve edilerek ağırlık merkezini aşağı çekmek ve aynı zamanda üst yapıya haricî sephiye ilâve ederek de hacim merkezini yukarı çekmek ve ayrıca her iki değişkenin boyuna konumlarını da yeniden ayarlamak gerekmiştir.

Bu denizaltı üzerinde yapılan yenileme çalışmalarının önemli bir yönü kullanılan pek çok bileşenin inşasına yeni başlanan A26 sınıfı ile ortak olması ve böylece bakım-tutum, idâme, eğitim gibi alanlarda, hem kısa hem de uzun vadeli çok ciddi tasarrufların ve kolaylıkların sağlanabilmesinin en başından hedef olarak belirlenmesidir.

Önce hizmetteki iki Gotland Sınıfı denizaltının yenilenmesi hedeflenmişken yakın dönemde alınan bir kararla birlikte İsveç, denizaltı sayısını dörtten beşe çıkarmaya karar verdi ve bu sebeple üçüncü denizaltı da yenileme programına alındı. Böylelikle 2024 ve 2025'de hizmete gireceği düşünülen iki A26'nın yanında üç de geliştirilmiş A19 görev yapacak gibi görünüyor.

Yaftalar:

♦ Açıklamalar

1. İnşa edilen üç A19 1996-98 arasında HMS Gotland, HMS Uppland ve HMS Halland adlarıyla hizmete girmiştir. [geri]

♦ Kaynaklar

1. FMV genelağ sitesi - https://www.fmv.se
2. Saab genelağ sitesi - https://saab.com
3. HMS Gotland sjösatt efter halvtidsmodifiering, 2018, Pressmeddelande
4. Mid-Life Upgrade of the Swedish Gotland Class submarines – Adaptations securing capability today as well as transition onto the A26 submarines, 2019, Hans Egonsson
 
Telif Hakkı © 1997-2024 [uskudar.biz]
- sürüm 6.0.0 - Bütün Hakları Saklıdır.
Kullanım şartları için tıklayın!