Bir süredir Makina Kimya Endüstrisi (MKE) tarafından gemiler için 20mm bir Yakın Savunma Sistemi geliştirilmekte olduğu söyleniyordu. Kısa süre önce gerçekleştirilen İDEF fuarında söz konusu ürünün sergilenmesiyle birlikte durum kesinlik kazanmış oldu. Meselenin göründüğünden çok daha hassas olması sebebiyle bu konuyu, çok geç olmadan tartışmaya açmak gereklidir.

Eldeki verilere göre bahsi geçen silah sistemi üzerinde; MKE ürün yelpazesi içinde görülen M61A1 topu [1] kullanılacak gibi görünüyor. Bu altı namlulu 20mm'lik döner top, muhtelif savaş uçakları üzerinde olduğu gibi gemi yakın savunması amacıyla Phalanx Blok 0'lar ve Blok 1A'lar üzerinde de kullanılmaktadır ki bu sürümler ABD'den alınan hurdaya ayrılmış gemiler vasıtasıyla, gâliba 90'lardan itibaren Türk Donanmasının kullanımına girmeye başlamıştı.

1969'da General Dynamics; ABD gemilerini Sovyet füzelerinden korumak amacıyla son katmanı oluşturacak bir namlulu çok yakın savunma sistemi geliştirmekle görevlendirildi. 1971 civarında ürün; Mk 15 Phalanx ortaya çıktı ve 1973'de deniz denemelerine başlandı. Geliştirme kolay olmadı ve ilk sistemler ancak 1980'de CV 66 ve CVN 65 uçak gemilerine yerleştirildi. 1988'e kadar, önce Blok 0 sonra Blok 1 tanımlamalı yüzlerce sistem üretilerek ciddi bir ticari başarı elde edildi.

Son ürün olan Blok 1B sürümü ile birlikte Phalanx'ın aşikâr yetersizliklerini bir nebze olsun giderebilmek için namlu uzunluğu 76 kalibreden (152cm) 99 kalibreye (198cm) çıkartılarak, daha ağır bir merminin (mk244) daha yüksek bir hız ile atılabilmesi sağlanmış, dolayısıyla hedef üzerine daha yüksek bir kinetik enerji uygulanması mümkün olabilmiştir. Bu sürüm ile aynı zamanda namlu kalınlığı da artırılarak daha iyi bir dağılma ve daha uzun ömürlü namlu vasıtasıyla daha uzun atış süreleri elde edilebilmiştir. Türkiye 2011 ve 2015'de Tank Çıkarma gemileri için toplam 8, 2015'de TCG Anadolu için 2 ve 2016'da da İstanbul Sınıfı gemiler için 4 adet Blok 1B siparişi vermişti. Bu 14 sistemden sekizi (tank çıkarma gemileri için) teslim alındı, diğerlerinin vaziyeti ise şimdilik belirsiz.

Bu yazıyı doğru olarak anlayabilmek için önce sırasıyla aşağıdaki iki yazıyı okumak elzem olduğu için bunu yapmanız tavsiye edilir, çünkü içeriği fazla uzatmamak için oralardaki bilgiler burada tekrar edilmeyecektir:

1. Kapansın el kapıları bir daha açılmasın
2. Giresun

Şimdi devam edebiliriz. Her ne kadar Phalanx sistemi büyük bir satış sayısına ulaştıysa da henüz 1980'lerin ikinci yarısında silahın güncel tehditlere karşı ne kadar yetersiz kaldığı anlaşılmıştı. Bu sebeple Blok 2 tanımlamalı daha gelişmiş ve yetenekli bir sistem arayışına girilerek ORDALT¹ Phalanx programı başlatıldı. Mevcut sisteminin en büyük zaafı mühimmatının açık yetersizliğiydi. Dolayısıyla Blok 2 çalışmaları için daha büyük çaplı namlulara yönelmek kaçınılmaz oldu.

Resim.1) Ordalt Phalanx (Blok-2) için geçmişte gerçekleştirilmiş iki çalışmaya ait görüntüler.
Solda 8 namlulu döner toplu, 8.000mermi/dak atış hızında 35mm.
Sağda 7 namlulu döner toplu, 5.000mermi/dak atış hızında 25mm.

Ordalt Phalanx programlarında ilginç kavramlar ortaya kondu ki bunlar yukarıdaki ve aşağıdaki resimler üzerinde görülebilir. Sekiz namlulu 35mm döner top en etkileyici çözüm olarak değerlendirilebilir. Diğer çözümler ise gemi yakın savunması için gerçekten yeterli kinetik enerjiye sahip en küçük mühimmat olan 25mm üzerinde yoğunlaşmıştı. Bu türün en ilgi çekici örneği ise [Resim.2] üzerinde solda görülen gelecek nesil özel bir Kılıflı Geçmeli mühimmat çözümüne dayalı olandır ki bu tür 25mm mühimmat, geleneksel olana nazaran eşdeğer enerjide yaklaşık %33 daha küçük veya eşdeğer büyüklükte yaklaşık %33 daha güçlü olarak tasarlanabilir.

SSCB'nin hızla dağılması soncunda ortada ciddiye alınabilecek bir tehdit kalmayınca Ordalt Phalanx programı 1992 civarında durduruldu.

Resim.2) Ordalt Phalanx (Blok-2) için geçmişte gerçekleştirilmiş iki çalışmaya daha ait görüntüler.
Solda 2x6 namlulu döner toplu, 12.000mermi/dak atış hızında kılıflı geçmeli özel bir 25mm mühimmat kullanacak olan model.
Sağda 7 namlulu döner toplu, 5.000mermi/dak atış hızında standart 25mm mühimmat kullanan prototip.

Eğer yukarıdaki birinci bağlantıya göz attıysanız oradaki [Resim.2] üzerinde güncel sürüm olan Phalanx-1B'nin en iyi mühimmatı olan mk244 ile bile gemisavar füzelere karşı ne kadar yetersiz olduğunu açıkça görebilirsiniz. MKE üretimi kısa namlulu M61A1 topu kullanıldığında ise söz konusu yetersiz enerjinin bile yaklaşık %20 altında bir sonuç ortaya çıkacaktır!

Velhasıl MKE çözümü eğer uygulamaya girer ve Türk Donanmasının gemileri üzerine yerleştirilmeye başlanırsa, gerçekten çok çok büyük bir zâfiyet ortaya çıkacaktır ki gerçek bir savaş durumunda bu hatanın bedeli son derece ağır olabilir.

Bu noktada MKE'nin böyle bir çalışmayı kendi kararıyla, bağımsız olarak mı gerçekleştirdiği veya Deniz Kuvvetleri tarafından yapılan bir talebe yönelik olarak mı çalıştığı önemli bir ayrıntı olabilir. Silahın büyük ölçüde bir Phalanx Blok 0 kopyası olması da ilginçtir. Bu durumda gerçekten özgün (kopya bile olsa) bir çalışma mı, yoksa el altından GE ile yapılmış örtülü bir lisans anlaşması mı söz konusudur, bu da belirsizdir ve [2] üzerinde alenen YHSS² adıyla sergilenen C-RAM³ fotosunu görünce bu ihtimâl yüksek gibi görünmektedir.

Tersine mühendislik ve kopyalama Türkiye gibi çok geriden gelen ülkeler için başlangıç noktasında uygulanması gereken başlıca geliştirme noktası olmalıdır. Bu sebeple herhangi bir yabancı tasarımın doğrudan kopyalanarak ilk adımın atılması sıfırdan başlamaya nazaran, çoğu durum için gereklidir. Çok daha geniş imkânlara sahip olmasına rağmen Çin de arayı ancak bu yolla (yavaşça) kapatabilmektedir. Aslında Çin'in gemi yakın savunma sistemlerinin hikâyesinde öğrenebileceğimiz çok şey var ama bu ayrı bir yazıya kalsın...

Dolayısı ile kavram olarak MKE'nin Phalanx silah sistemini (eğer durum gerçekten böyle ise) kopyalanmasında hiçbir sakınca yoktur ama bu örnek özelinde sıkıntı şudur ki Phalanx değil bugünün geçmişin tehditlerine karşı bile kesinlikle yetersiz bir sistemdir, Phalanx'ın kopyalanması da bu sebeple çok yanlıştır ve göründüğü hâliyle aslında derin bir tuzaktır! Yakın dönemde bu tür tuzaklarla sıklıkla karşılaşmaya başladık, uygulanmak istenenin özeti şudur; eğer düşmanın yol alması engellenemiyorsa, yanlış yolsa sapmasının sağlanması gereklidir...

Velhâsıl MKE'nin kopyalayabileceği ve ellerindeki imkânlarla rahatlıkla başarılı olabileceği çok daha iyi sistemler mevcuttur, sâdece biraz daha dikkâtli bakmaları yeterli olur. 20mm gemi savunma sistemi kesinlikle kabul edilemez. Bu sebeple 25mm hatta 35mm döner toplar tasarlamaları gereklidir ve bu işin altından kalkamamaları için bir sebep yoktur. Tabii ki bu noktada asıl doğru yönlendirme sorumluluğu Türk Deniz Kuvvetlerinin üzerindedir.

Bunun yanında Phalanx tasarımı 1970'lere ait olduğu için başka çok ciddi zaaflara da sahiptir. Örneğin RKA'nın⁴ aşırı derecede yüksek olması, namluya mühimmat besleyen şeritlerin açıktan gitmesi, sistem kinematiğinin yetersizliği vs. gibi, yine de böyle ayrıntılara girip yazıyı daha fazla uzatmayalım...